Κορτιζόλη: Τι σημαίνει αν είναι υψηλή, ή χαμηλή – Τι κάνει στο σώμα

Μιχάλης Θερμόπουλος
07 Φεβρουαρίου 2022 | 11:30

Η κορτιζόλη είναι μια φυσική στεροειδής ορμόνη, που παίζει βασικό ρόλο στην απόκριση του σώματος στο στρες.

Αν και η κορτιζόλη είναι πιο γνωστή ως «η ορμόνη του στρες», συμβάλλει επίσης σε πολλές από τις διαδικασίες του σώματος.

Η κορτιζόλη εκκρίνεται από τα επινεφρίδια και συμμετέχει στη ρύθμιση των ακόλουθων λειτουργιών και όχι μόνο:

Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
Μεταβολισμός γλυκόζης
Ανοσολογική λειτουργία
Φλεγμονώδης απόκριση
Απελευθέρωση ινσουλίνης

Τα επινεφρίδια απελευθερώνουν κορτιζόλη ως απόκριση στο στρες, ή στον φόβο ως μέρος της αντίδρασης “μάχης ή φυγής” του οργανισμού: Όταν αντιμετωπίζετε κάποιου είδους απειλής στο περιβάλλον σας, το σώμα σας περνάει από μια σειρά από σχεδόν στιγμιαίων αντιδράσεων, που σας προετοιμάζουν είτε μείνετε και να αντιμετωπίστε το πρόβλημα, είτε να φύγετε μακριά για ασφάλεια.

Μια δομή του εγκεφάλου γνωστή ως αμυγδαλή ειδοποιεί τον υποθάλαμο, ο οποίος στη συνέχεια σηματοδοτεί μια σειρά αποκρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ορμονών, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη.

Αυξημένο στρες

Αφού περάσει η πίεση ή ο κίνδυνος, τα επίπεδα κορτιζόλης θα πέσουν. Η καρδιά, η αρτηριακή πίεση και άλλα συστήματα του σώματός σας θα επανέλθουν στο φυσιολογικό.

Τι γίνεται όμως αν είστε υπό συνεχή πίεση; Αυτό μπορεί να εκτροχιάσει τις πιο σημαντικές λειτουργίες του σώματός σας. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως:

Άγχος και κατάθλιψη
Πονοκέφαλος
Καρδιακή νόσος
Προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης
Προβλήματα με την πέψη
Δυσκολία στον ύπνο
Αύξηση βάρους

Υψηλή κορτιζόλη

Όταν τα επίπεδα κορτιζόλης παραμένουν πολύ υψηλά, μπορεί να εμφανίσετε μια σειρά από ανεπιθύμητα συμπτώματα. Τα υψηλότερα και πιο παρατεταμένα επίπεδα κορτιζόλης στην κυκλοφορία του αίματος (όπως αυτά που σχετίζονται με το χρόνιο στρες) έχει αποδειχθεί ότι έχουν αρνητικές επιπτώσεις, όπως:

Ανισορροπίες σακχάρου στο αίμα, όπως υπεργλυκαιμία
Μειωμένη οστική πυκνότητα
Μείωση του μυϊκού ιστού
Υψηλότερη αρτηριακή πίεση
Μειωμένη γνωστική απόδοση
Αυξημένο κοιλιακό λίπος
Μειωμένη ανοσία και φλεγμονώδεις αποκρίσεις στο σώμα, επιβράδυνση της επούλωσης των πληγών και άλλες συνέπειες για την υγεία
Μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδούς

Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις συχνά συνοδεύονται με επιπλέον συνέπειες. Για παράδειγμα, το αυξημένο κοιλιακό λίπος σχετίζεται με μεγαλύτερο αριθμό προβλημάτων υγείας σε σχέση με το λίπος που εναποτίθεται σε άλλες περιοχές του σώματος.

Μερικά από τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αυξημένο λίπος στο στομάχι περιλαμβάνουν:

αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα
αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο
αυξημένη πιθανότητα για μεταβολικό σύνδρομο
υψηλότερα επίπεδα «κακής» χοληστερόλης (LDL) και χαμηλότερα επίπεδα «καλής» χοληστερόλης (HDL)

Τα χρόνια υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε μια κατάσταση γνωστή ως σύνδρομο Cushing. Τα αίτια μπορεί να περιλαμβάνουν όγκους των επινεφριδίων ή την παρατεταμένη χρήση γλυκοκορτικοειδών. Τα συμπτώματα του συνδρόμου Cushing μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν υψηλό σάκχαρο στο αίμα με αυξημένη δίψα και ούρηση, οστεοπόρωση, κατάθλιψη και συχνότερες λοιμώξεις.

Χαμηλή κορτιζόλη

Εάν το σώμα σας δεν παράγει αρκετή κορτιζόλη, έχετε μια κατάσταση που οι γιατροί αποκαλούν νόσο Addison. Συνήθως, τα συμπτώματα εμφανίζονται με την πάροδο του χρόνου και περιλαμβάνουν:

Αλλαγές στο δέρμα σας, όπως πιο σκούρα απόχρωση στις ουλές και στις πτυχές του δέρματος
Να νιώθεις κουρασμένος όλη την ώρα
Μυϊκή αδυναμία, που επιδεινώνεται
Διάρροια, ναυτία και έμετος
Απώλεια όρεξης και βάρους
Χαμηλή πίεση αίματος

Εάν το σώμα σας δεν παράγει αρκετή κορτιζόλη, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει δισκία δεξαμεθαζόνης, υδροκορτιζόνης, ή πρεδνιζόνης.

Συμβουλές για τον έλεγχο της κορτιζόλης

Για να διατηρήσετε τα επίπεδα κορτιζόλης υγιή και υπό έλεγχο, η χαλάρωση του σώματος θα πρέπει να ενεργοποιηθεί μετά την απόκριση μάχης, ή φυγής. Μπορείτε να μάθετε να χαλαρώνετε το σώμα σας με διάφορες τεχνικές διαχείρισης του στρες και μπορείτε να κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής για να προλάβετε εξαρχής την ακραία αντίδραση του σώματος στο στρες.

Τα παρακάτω έχουν βρεθεί από πολλούς ότι είναι πολύ χρήσιμα στη χαλάρωση του σώματος και του νου, βοηθώντας το σώμα να διατηρήσει υγιή επίπεδα κορτιζόλης: